Μαθαίνοντας μέσα από μη-τυπικές εμπειρίες

Το Διεθνές Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα δημιούργησε εργαλεία και συνεργατικές μεθοδολογίες για την Εκπαίδευση αλλά και για περαιτέρω χρήση. Τα αποτελέσματα της Διεθνούς Εκπαίδευσης θα μπορούσαν και θα έπρεπε να είναι γενικώς εφαρμόσιμα για τους νέους, και τους συμβούλους νέων οπουδήποτε. Μια ξεχωριστή πτυχή της συνεργατικής αυτής προσέγγισης είναι ότι ακόμη και οι συμμετέχοντες της Ευρωπαϊκής Εθελοντικής Υπηρεσίας κλήθηκαν να δοκιμάσουν και να χρησιμοποιήσουν αυτά τα εργαλεία και τις μεθοδολογίες που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια της κατάρτισης. 

Η ιδέα πίσω από την ανάπτυξη ενός Διεθνούς Εκπαιδευτικού Προγράμματος(ΔΕΠ) για την Καλλιτεχνική Θεραπεία βασίστηκε στην ανάγκη δημιουργίας ενός δυναμικού και πολυπολιτισμικού περιβάλλοντος στο οποίο άνθρωποι από έξι χώρες και δύο ηπείρους θα μπορούσαν να μοιράζονται εύκολα ιδέες και εμπειρίες, ξεπερνώντας τα ατομικά πολιτισμικά εμπόδια.  Κατά συνέπεια, η διαδικασία επίτευξης αυτού του στόχου ήταν μακρά και αποτελούταν από διάφορα στάδια. Μία από τις κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίσαμε ήταν η επιλογή χρήσιμων και αποτελεσματικών δραστηριοτήτων και προσεγγίσεων για να μοιραστούν σε ένα πολυπολιτισμικό χώρο όπως αυτός του Διεθνούς Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Στο Παλέρμο, η ομάδα του ΔΕΠ ARTCOM εργάστηκε δύο μήνες για να δημιουργήσει αυτό το πλαίσιο το οποίο θα επέτρεπε στους Αφρικανούς και Ευρωπαίους συμμετέχοντες να δημιουργούν και να παρουσιάζουν εργαλεία που θα χρησιμοποιούνται σε διάφορες τοπικές κοινότητες. Παρά τις δυσκολίες και τις προκλήσεις, το αποτέλεσμα που επιτεύχθηκε ξεπέρασε τις προσδοκίες όλων των εταίρων και έγινε παράδειγμα ενσωμάτωσης και ομαδικής εργασίας.

Η εναρκτήρια συνάντηση πρόσφερε ήδη μεγάλες εκπλήξεις σε όλους τους συμμετέχοντες οργανισμούς πράγμα που συνέβη και με το ΔΕΠ. Θα πρέπει να τονιστεί και πάλι πόσο σημαντικό ήταν το στοιχείο της ανταλλαγής κατά τη διάρκεια όλης της συνεργασίας μεταξύ των διεθνών εταίρων. Η μη τυπική εκπαίδευση ήταν μια εντελώς νέα αντίληψη για τους Αφρικανούς εταίρους και επωφελήθηκαν πολύ από τη μάθηση σχετικά με αυτή την εναλλακτική προσέγγιση στην εκπαίδευση. Το άνοιγμα του δρόμου σε καινοτόμες μεθοδολογίες για τους εταίρους από την Αφρική ως προς την επίτευξη των διαδικασιών κοινωνικής ένταξης πιθανολογούμε ότι θα έχει μακροχρόνιο αντίκτυπο στις εκπαιδευτικές τους αρχές.

Καταρχάς, η ομάδα εστίασε την προσοχή της στην ανάλυση της σημασίας της καλλιτεχνικής θεραπείας στην Αφρική και την Ευρώπη. Όπως φαίνεται κυρίως από την παραπάνω έρευνα, μεταξύ των δύο ηπείρων υπάρχουν πολλές διαφορές όσον αφορά τις ομάδες-στόχους, τις προσεγγίσεις, τις μεθοδολογίες και τις έννοιες που συνδέονται με αυτόν τον τομέα. Προκειμένου να ακολουθηθεί μια συνεκτική δομή, η ομάδα εκπαιδευτών αποφάσισε να συνδυάσει και να συμπεριλάβει δραστηριότητες της καλλιτεχνικής θεραπείας με δραστηριότητες που εστιάζουν στην οικοδόμηση δεσμών ομάδων και σε αυτοαξιολογήσεις χρησιμοποιώντας ένα δυναμικό πλαίσιο στο οποίο κάθε οργάνωση και χώρα θα μπορούσε να μοιραστεί το δικό της όραμα ως προς την καλλιτεχνική θεραπεία  και να μάθει περισσότερα από τις άλλες οπτικές γωνίες, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα:

Ο τρόπος με τον οποίο η ομάδα του ARTCOM δημιούργησε το Διεθνές Εκπαιδευτικό Σεμινάριο για την Καλλιτεχνική Θεραπεία ακολούθησε τρεις ειδικές μεθοδολογίες: μαθαίνω κάνοντας, μάθηση με διδασκαλία και καλλιτεχνική θεραπεία. Ο συνδυασμός αυτών των τριών προσεγγίσεων είναι ένας τέλειος συνδυασμός για την υποστήριξη του συμμετέχοντα σε εντατικές και με μεγάλο αντίκτυπο μαθησιακές διαδρομές, δίνοντας προσοχή στην πολυπολιτισμική πλευρά των συμμετεχόντων και την προστιθέμενη αξία του μοιραζεσθαι.

Το δυναμικό και ανοιχτό πλαίσιο που υιοθετήθηκε από την ομάδα επέτρεψε στους συμμετέχοντες και τους οργανισμούς να διερευνήσουν σε βάθος το νόημα της καλλιτεχνικής θεραπείας και της κοινωνικής ένταξης μέσω καινοτόμων εργαλείων χρησιμοποιώντας μη τυπικά εργαλεία όπου όλες οι συμπεριλαμβανόμενες δραστηριότητες αλληλοσυνδέονταν με σκοπό να επιτύχουν ένα κύριο αποτέλεσμα αντιπροσωπευτικό της δημόσιας παράστασης δρόμου που παρουσιάστηκε στο Terrasini (Παλέρμο, Ιταλία), τον Ιούλιο του 2019.

Το δεύτερο βήμα ανάπτυξης του ΔΕΠ βασίστηκε σε έναν από τους κύριους στόχους του έργου: την προώθηση και ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και τη συνεργασία μεταξύ Ευρώπης και Αφρικής μέσω καινοτόμων εκπαιδευτικών προσεγγίσεων. Ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος ήταν να δημιουργηθεί μια συνεργατική εκπαίδευση, όπου ο κάθε οργανισμός θα μπορούσε να προτείνει τουλάχιστον ένα εργαστήριο καλλιτεχνικής θεραπείας για να παρουσιάσει έναν τρόπο εμπλοκής και ενίσχυσης των νέων των τοπικών κοινοτήτων. Οι οργανισμοί εταίροι ενέπλεξαν τους εμπειρογνώμονές τους για να προτείνουν εργαστήρια για νέους κατά τη διάρκεια του ΔΕΠ. Στο τέλος, η ομάδα του ARTCOM επέλεξε 7 ουσιώδη εργαστήρια για να παρουσιάσει κατά τη διάρκεια της 8ήμερης κατάρτισης στην Ιταλία.

Η συλλογική ιδέα των εθνικών εργαστηρίων βοήθησε πολύ τους συμβούλους νέων να κατανοήσουν τη δυνατότητα τοπικής προσαρμογής των δραστηριοτήτων στο τοπικό τους πλαίσιο και τους επέτρεψαν να προβληματιστούν σχετικά με τη σημασία των θετικών περιβαλλόντων και την ενδυνάμωση των νέων.

Το τρίτο βήμα της ανάπτυξης του Διεθνούς Εκπαιδευτικού Προγράμματος επικεντρώθηκε στη δημιουργία ενός κύριου αποτελέσματος για την παρακολούθηση και κατανόηση των επιπτώσεων των μεθοδολογιών που παρέχονται στους συμμετέχοντες και στη διαδικασία εκμάθησης τους. Η δημόσια παράσταση δρόμου, που γεννήθηκε από την προηγούμενη εμπειρία της CESIE, εντάχθηκε στην ιδέα της διάδοσης της δυναμικής του έργου σε μια μικρή τοπική κοινότητα όπως το Terrasini, ευαισθητοποιώντας τους ντόπιους για τη σημασία της κοινωνικής ένταξης στην κοινωνία μας. Η πραγματοποίηση μιας παράστασης δρόμου καλλιτεχνικής θεραπείας χωρίς να υπάρχει εξαρχής κάποιο τελικό σχέδιο ήταν μια τεράστια πρόκληση. Η ομάδα του ARTCOM επεξεργάστηκε πολύ αυτή τη προοπτική, αλλά στο τέλος όλη η ομάδα συμφώνησε στη δυνατότητα δημιουργίας μιας σύντομης παράστασης χρησιμοποιώντας τις πιθανές νέες δεξιότητες και γνώσεις που αποκτήθηκαν μέσω του δυναμικού πλαισίου.

Η «Πρόσκληση για Περιπέτεια» είναι το πρώτο βήμα αυτής της ιστορίας, που είναι το κεντρικό σημείο για να ξεκινήσει το ταξίδι: είναι ένας λόγος, μια κατάσταση, μια ιδέα ή ένα σημείο εκκίνησης που καλεί τον νέο και τον παροτρύνει να προχωρήσει σε αυτήν την περιπέτεια που θα αλλάζει τη ζωή.

Αφού βρεθεί το σωστό κίνητρο για το ταξίδι, ο Νέος Ταξιδευτής αντιμετωπίζει το σημαντικότερο μέρος του ταξιδιού του, τη φάση «Μεγαλώνοντας», στην οποία θα εξερευνήσει τον κόσμο και θα βρεθεί αντιμέτωπος με διαφορετικές καταστάσεις ζωής. Θα κατανοήσει καλύτερα τις δικές του ικανότητες και δεξιότητες και θα προσπαθήσει να ξεπεράσει τα εμπόδια που θα συναντήσει κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του. Αυτό το στάδιο είναι το στάδιο ανάπτυξης που αντιπροσωπεύει την διαδικασία του «μεγαλώνω» για κάθε νέο άνθρωπο στον κόσμο, ανεξαρτήτως χώρας ή πολιτισμού. 

Ο αναστοχασμός είναι η πιο δύσκολη φάση. Ο ήρωας ξέρει ότι το ταξίδι κοντεύει να τελειώσει και ο κόσμος πίσω στο σπίτι του θα τον περιμένει. Ήρθε η ώρα να κάνει την  αυτοαξιολόγηση του και να αναστοχαστεί την προσωπική του εξέλιξη μέσα στο ταξίδι, όλους τους ανθρώπους που συνάντησε καθώς και τις νέες γνώσεις, αξίες και έμπνευση που  πλέον έχει μαζί του στις αποσκευές του.

Χρησιμοποιώντας αυτή την απλή και συμβολική δομή, οι συμμετέχοντες ανέπτυξαν τρεις διαφορετικές ιστορίες χρησιμοποιώντας τις νέες γνώσεις και τις μεθοδολογίες που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια των εθνικών εργαστηρίων. Οι ιστορίες προέκυψαν μετά από μιάμιση ημέρα προετοιμασίας που αντιπροσώπευε τρία διαφορετικά είδη οραματισμού ενός ταξιδιώτη, ως σύνοψη μιας μακράς πρακτικής προσπάθειας διαπολιτισμικού διαλόγου και ανταλλαγής απόψεων, προσωπικών και επαγγελματικών, μεταξύ των συμμετεχόντων κατά τις πρώτες ημέρες του ΔΕΠ.

Στο τέλος της οκταήμερης εντατικής μαθησιακής διαδικασίας, το «ταξίδι των ταξιδευτών του ΔΕΠ» ολοκληρώθηκε με μια τεράστια βαλίτσα γεμάτη νέες γνώσεις και μελλοντικές ιδέες. Νέες εμπειρίες, νέοι άνθρωποι, νέες προσεγγίσεις και νέα μέρη εμπλούτισαν την προσωπική και επαγγελματική προοπτική 40 συμβούλων νέων από Αφρική και Ευρώπη. Ο απλός και μεγάλος αντίκτυπος του συνόλου των εμπειριών που δοκιμάστηκαν από τους συμβούλους νέων για περισσότερο από μια εβδομάδα απέδειξε πόσο σημαντικό είναι  να υποστηρίξουμε με αυτού του είδους τις απλές μη τυπικές δραστηριότητες νέους που προέρχονται από μειονεκτικά περιβάλλοντα.